کرم گوش (Ohrwurm) چیست؟ احتمالا اگر اولین بار است که نام این اصطلاح به گوشتان می‌خورد فکر می‌کنید قرار است درباره یک بیماری انگلی یا نوعی عفونت و درد جسمی صحبت کنیم. اما خوشبختانه در این جا هیچ کاری با انواع جانوران و حشرات نداریم بلکه بیشتر قرار است با یک پدیده ی روان شناختی مواجه شویم و آن را بررسی کنیم.
تصور کنید که در حال انجام یک فعالیت روزمره و کاملا نرمال هستید، مثلا دارید برای رفتن به مدرسه آماده می‌شوید، یا برای خرید خوراکی به سوپرمارکت رفته اید و یا اینکه در یک رستوران با یکی از دوستان صمیمی تان منتظر آماده شدن غذایی که سفارش بودید هستید.
اما ناگهان بخشی از یک آهنگ را می‌شنوید که اتفاقا خیلی هم مورد علاقه تان نیست اما یک جورهایی انگار جالب به نظر می‌رسد. کمی توجهتان جلب میشود و زیر لب یا داخل ذهن خود شروع به زمزمه کردن می‌کنید، اما در همین حین این آهنگ به طور غیر ارادی مدام در ذهنتان خوانده میشود و به نظر می‌رسد این مسئله دارد دردسر ساز میشود!
چه اتفاقی در حال افتان است؟ در این حالت کرم گوش شما بیدار شده است! و قرار است این قطعه را مثل یک چکش بزرگ مدام داخل ذهن شما بکوبد و تکرار کند. چه خبر شده؟ باید چکار کنم؟ آیا این سر و صدا بالاخره قطع میشود؟
کرم گوش چیست؟
حدود صد سال قبل، آلمانی ها اصطلاح öhrwurm کرم گو ش را برای توصیف تجربه ی گیر کردن یک آهنگ در مغز ما ابداع کردند. بعدها دانشمندان نام های دیگری مثل «سندرم آهنگ گیر کرده» و «تکرار موسیقی» برای این حالت گذاشتند.
در واقع کرم گوش اصطلاحی است که در زمانی که یک آهنگ یا ملودی وارد مغز ما میشود و به طور ناخودآگاه تا مدت ها پس از قطع آهنگ مدام در سرما تکرار میشود گفته میشود.
من درباره آهنگ های مورد علاقه مان که دوست داریم آن ها را زمزمه کنیم و چندین بار برای خود بخوانیم صحبت نمی‌کنم. منظور من آن ملودی خاصی است که از یک تبلیغ تلویوزیونی ، یا تیتراژ یک برنامه رادیویی و یا حتی صدای خواندن یک نوازنده دوره گرد است ، صدایی که بدون اینکه بخواهیم وارد مغز ما میشود و به آن می‌چسبد و هرچقدر تلاش می‌کنیم نمی‌توانیم آن صدا را آرام کنیم.
آیا کرم گوش می‌تواند خطرناک باشد؟
کرم گوش معمولا ناخوشایند است زیرا هم ناخواسته اتفاق می‌افتد و هم می‌تواند حواس پرتی به همراه داشته باشد. مثلا زمانی که بخواهید روی یک کار تمرکز کنید خودتان متوجه میزان آزار دهنده بودن این مسئله می‌شوید.
اما به هیچ وجه خطرناک نیست. این پدیده در مردان و زنان به طور یکسان اتفاق می‌افتد و می‌توان گفت هیچ انسانی در جهان وجود ندارد که در طول زندگی خود حداقل یک بار آن را تجربه نکند.
متاسفانه هیچ راه حل دقیقی برای از بین بردن کرم گوش وجود ندارد،این پدیده مثل سکسکه کردن نیست که با چند لیوان آب یا حبس نفس از بین برود. برخی افراد سعی می‌کنند با گوش دادن به یک آهنگ جدید ذهن خود را از آهنگی که نمی‌خواهند بشنوند پاک کنند. برخی دیگر هم دقیقا مخالف این مسئله عمل می‌کنند یعنی آن ها این آهنگ آزار دهنده را از اول تا آخر گوش می‌کنند و سعی می‌کنند با پایان یافتن آهنگ آن را از ذهن خود پاک کنند. اما بیشتر افراد برای از بین بردن این حالت خودشان را به فعالیت های کاملا متفاوتی سرگرم می‌کنند تا توجهشان به یک موضوع جدید متمرکز شود.
اما اغلب هیچ کدام از این رفتارها جواب نمی‌دهد!! آیا قرار است تا ابد این آهنگ را در ذهن خود بخوانید؟ معلوم است که نه. همه ی کرم های گوش خود به خود و بدون هبچ اقدام خاصی پس از مدتی از بین می‌روند. اگر به تجربه ی شخصی خودتان هم نگاه کنید متوجه می‌شوید که اکثر اوقات برای از بین بردن کرم گوش کار خاصی انجام ندادید و این مسئله خودش خود به خود از بین رفته است.
مطالعه نشان داد که هر چه افراد سخت‌تر برای آرام کردن کرم گوش مبارزه کنند، مدت طولانی‌تری در ذهنشان باقی خواهد ماند.
چگونه کرم گوش را از بین ببریم؟
دکتر بایرون برای رهایی از این حالت آزار دهنده یک راه حل موثر سراغ دارد، او بر این باور است که از بین رفتن کرم گوش تاثیر مستقیمی بر حرکات دهان ما دارد.
دکتر بایرون توضیح داد که وقتی آهنگی در حلقه داخلی مغز گیر کرده است ، مغز ما را وادار به آواز خواندن و ایجاد صدا می‌کند، اما پیام را مستقیما به دهان ما نمی‌فرستاد.
بنابراین وقتی آهنگی در سرمان گیر کرده، در نهایت دهان می‌خواهد آن را بخواند، حتی اگر اجازه ندهیم آن را بیرون بیاورید. و در این حالت ما می‌توانیم با فعالیتی مثل جویدن آدامس دهان و فک خود را فعال کنیم و توجه مغز را نسبت به این قطعه کاهش دهیم. در واقع بر اساس این تحقیقات، جویدن آدامس بهترین راه برای از بین بردن کرم گوش است.
