چه میزان صدا میتواند به شنوایی انسان آسیب وارد کند؟

ما در عصر تجهیزات الکترونیکی زندگی می‌کنیم. هدفون چیز جدیدی نیست ولی قطعاً محبوبیت آن بیش از هر زمان دیگری است. هدفون وسیلهٔ بی‌خطری است به شرطی که درست از آن استفاده کنیم. طبق یک فرضیه، همه‌گیری کم‌شنوایی ناشی استفادهٔ زیاد از هدفون با صدای بلند است. این فرضیه گرچه به اثبات نرسیده ولی منطق حکم می‌کند که جلوی آسیب‌های احتمالی را بگیریم.

ولوم پیشنهادی برای هدفون

دسی‌بل یک واحد اندازه‌گیری است که اغلب برای سنجش بلندی صدا به کار می‌رود. به توصیهٔ دانشمندان، محدودهٔ امن بلندی صدا برای گوش دادن طولانی‌مدت، بین ۶۰ تا ۸۵ دسی‌بل است. با این حال، جوانان باید احتیاط بیشتری کنند چون شنوایی حساس‌تر و به تبع آن آسیب‌پذیری بیشتری دارند. هدفون کودکان نیز نباید از ۸۲ دسی‌بل تجاوز کند.

اگر با مفهوم دسی‌بل غریبه باشید، درک این ارقام سخت است. بیایید از چند مثال برای درک شدت‌های مختلف صدا استفاده کنیم:

• تیک تیک ساعت مچی تقریباً ۲۰ دسی‌بل.
• پچ پچ، تقریباً ۳۰ دسی‌بل.
• مکالمهٔ عادی نزدیک ۶۰ دسی‌بل.
• زنگ ساعت حدواً ۸۰ دسی‌بل.
• سروصدای ترافیک شهر، حوالی ۸۰ دسی‌بل.
• اسلحهٔ گرم تقریباً ۱۵۰ دسی‌بل.

در ولوم‌های بالا حتماً باید از محافظ گوش استفاده کنید تا از آسیب‌های احتمالی مصون بمانید.

جدول زیر نویزهای روزانه و میزان دسی‌بل هر یک را نشان می‌دهد.

بعضی افراد طبق یک عادت بد با افزایش ولوم هدفون سعی می‌کنند صداهای مزاحم اطراف را کاهش دهند؛ یعنی صدا را آنقدر بلند می‌کنند که بر صدای محیط غلبه کند. این کار به شدت خطرناک است و ریسک آسیب به دستگاه شنوایی را افزایش می‌دهد.

عموماً، گوش دادن با نصف ولوم هدفون‌ها (معمولاً بین ۶۰ تا ۸۰ دسی‌بل) مشکلی ندارد.

اندازه‌گیری دقیق دسی‌بل سخت است

اندازه‌گیری دقیق دسی‌بل بدون تجهیزات حرفه‌ای، امکان‌پذیر نیست. این موضوع برای اطمینان از محدودهٔ امن صدا مشکل‌ساز می‌شود.

از صداسنج می‌توانید استفاده کنید ولی دقت آن خوب نیست. این دستگاه متکی به یک میکروفون داخلی است که حتی در نزدیک‌ترین فاصله از هدفون خطای زیادی دارد.

راه بهتر آن است که به مشخصات دستگاه در وب‌سایت سازنده مراجعه کنید.

برای مثال حداکثر بلندی صدا در دستگاه‌های اپل ۱۰۲ دسی‌بل است. این یعنی اگر ولوم ۷۰ درصد باشد در محدودهٔ امن هستید.

اگر با ۱۰۰ درصد ولوم گوش کنید یعنی وارد ناحیهٔ خطر شده‌اید.

برخی از هدفون‌ها و ایربادها در تبلیغات خود اذعان دارند که محدودهٔ ایمن بلندی صدا را رعایت می‌کنند. با این حال، اغلب آن‌ها پتانسیل کافی برای تخطی از این قاعده را دارند. بنابراین خامِ این تبلیغات نشوید!

ریسک استفاده از هدفون با ولوم زیاد

چرا باید نگران بلندی صدای هدفون باشیم؟ آیا موسیقی بلند می‌تواند مسئله‌ساز شود؟
شاید بگویید «من فقط می‌خواهم از موسیقی لذت ببرم».
اما به چه قیمتی؟

حقیقت این است که صدای بلند به شنوایی آسیب می‌رساند و در حال حاضر هیچ راه درمانی هم ندارد. کم نیستند خواننده‌هایی که سرِ همین موضوع، شنوایی خود را از دست داده‌اند.

ایربادها (مخصوصاً مدل‌های چند پره که به عمق گوش نفوذ می‌کنند)، در فاصلهٔ بسیار نزدیکی از پردهٔ گوش قرار دارند و این موضوع ریسک آسیب شنوایی را افزایش می‌دهد. هدفون‌های هدایت استخوانی و هدفون‌های پشت‌باز فشار کمتری به گوش‌ها وارد می‌کنند، با این حال باز هم نباید میزان دسی‌بل آن‌ها از آنچه گفتیم تجاوز کند.

ما صداها را با لرزش پردهٔ گوش می‌شنویم. این لرزش از طریق استخوان‌های ریزی به حلزون گوش و از آنجا طی مکانیسم پیچیده‌ای به مغز ارسال می‌شود. ارتعاشات شدید می‌تواند حساسیت سلول‌های مویی ظریف حلزونی را از بین ببرد و در درازمدت منجر به کم‌شنوایی یا حتی ناشنوایی شود.

گاهی کم‌شنوایی موقت است؛ به این صورت که سلول‌های مویی در اثر ورود صدایی بلند به صورت موقت حساسیت خود را از دست می‌دهند؛ ولی پس از گذشت زمانی، دوباره به حالت قبل برمی‌گردند. گاهی آسیب به این سلول‌ها همیشگی است و بازگشت به حالت پیشین میسر نیست.

سلامت شنوایی شما باید در اولویت باشد؛ چرا که هیچ علاجی ندارد.

صدای بلند فوراً منجر به آسیب دائمی نمی‌شود؛ بلکه در گذر زمان و با تکرار این صداهای بلند آسیب‌ها از حالت موقت به دائمی تغییر می‌کنند.

سازمان ایمنی و بهداشت شغلی (OSHA)، سطح بلندی صدا را در محیط کار تا حداکثر ۹۰ دسی‌بل مجاز می‌داند. این توصیه با فرض استاندارد ۸ ساعت کار در روز بیان شده است. قرار گرفتن در معرض صداهای بلندتر برای مدتی طولانی‌تر می‌تواند باعث افت شنوایی شود. غیر ممکن است که روند این آسیب را پیگیری کنید. افت شنوایی به آرامی اتفاق می‌افتد و شما متوجه تغییرات شنوایی خود نمی‌شوید.

اگر علاقه‌مند به مطالعهٔ علمی بیشتر در این مورد هستید مقالهٔ Headphone Listening Habits and Hearing Thresholds in Swedish Adolescents را مطالعه کنید. این مقاله به بررسی عادات استفاده از هدفون و آستانهٔ شنوایی در نوجوانان سوئدی پرداخته است.

زنگ گوش، زنگ خطر!

اگر تا به حال به یک کنسرت راک یا استادیوم فوتبال رفته باشید یا حتی بعد از گوش دادن به یک آهنگ با صدای بلند، احتمالاً متوجه زنگ زدن گوشهایتان شده‌اید. این اتفاق اغلب به خاطر صدای بلند است. این همان حلزون گوش است که به شما می‌گوید سلول‌های مویی در معرض آسیب هستند. حضور کم در این اماکن مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند ولی مراجعهٔ مکرر بدون پیش‌بینی مراقبت‌های لازم، می‌تواند عواقب جدی به دنبال داشته باشد. پیشنهاد می‌شود در این اماکن حتماً محافظ‌های گوش به همراه داشته باشید.

همانطور که پیش‌تر گفتیم، تحت هیچ شرایطی از افزایش ولوم هدفون برای ساکت کردن محیط اطراف استفاده نکنید. به جای این کار از هدفون‌های نویز کنسلینگ استفاده کنید. این هدفون‌ها با خنثی کردن فرکانس‌های بالا، تا حد خوبی جلوی ورود نویزهای محیط را می‌گیرند.دو نوع هدفون نویز کنسلینگ وجود دارد: پسیو و اکتیو.

در نوع پسیو، خودِ هدفون و جنسی که از آن ساخته شده مانع ورود صداها می‌شود؛ ولی در نوع اکتیو یا اصطلاحاً (ANC: Active Noise Cancelling)، چند میکروفون داخلی صداهای خارجی را دریافت و صدایی با ‍‍۱۸۰ درجه اختلاف فاز برای خنثی کردن آن صداها پخش می‌کنند.

هدفون‌های اکتیو نویز کنسلینگ ارزش خرید بالایی دارند چون معمولاً نسبت به انواع پسیو عملکرد بهتری در خنثی کردن نویزها دارند.

علائمی که نشان می‌دهد ولوم صدا بالاست

از آنجا که تشخیص دقیق میزان دسی‌بل صدا کار راحتی نیست، بهتر است به علائم بلندی صدا توجه کنید. بارزترین علامت بلندی صدا، آسیب‌های موقت دستگاه شنوایی است:

• زنگ زدن گوش بعد از استفاده از هدفون؛
• پایین آمدن صدای دیگران و تلاش برای شنیدن گفتگوها؛
• بازخورد صدا در داخل گوش.

با بلند کردن صدا حتی ممکن است احساس گوش‌درد کنید. این یعنی صدا بلند است و باید کاهش دهید.

چگونه بفهمیم صدا بلند است؟

اگر دیگران صدای آهنگ شما را از هدفون می‌شنوند قطعاً صدا برای شما بلند است. سطح صدا را پایین بیاورید و از افرادی که اطراف شما هستند سوال کنید.

اگر کسی اطراف شما نیست، هدفون را از گوشتان بردارید و به فاصلهٔ یک دست از خودتان دور کنید. اگر صدا را به وضوح می‌شنوید یعنی صدا بلند است. برای انجام این آزمایش اطمینان حاصل کنید که در یک محیط ساکت هستید. این یک روش علمی نیست و فقط به صورت تقریبی حدود بلندی صدا را به شما می‌دهد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

بسیار نادر است که فقط با یک بار شنیدن صدای بلند دچار آسیب شنوایی شوید؛ با این حال علائم را جدی بگیرید.

در صورت وجود هر یک از این علائم به پزشک مراجعه کنید:

• کم‌شنوایی ناگهانی به مدت بیش از چند ثانیه؛
• درد شدید در یک یا هر دو گوش؛
• زنگ زدن یا وزوز گوش که از بین نمی‌رود؛
• ترشح مواد از گوش.

در تمام این موارد، سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا در صورت لزوم پروسهٔ درمان آغاز شود. سعی کنید کار به این مرحله نرسد؛ چون معمولاً‌ آسیب‌های شنوایی درمان خاصی ندارند.

ولوم مناسب برای کودکان

کودکان امروزی بیشتر در معرض تبلت‌ها، گوشی‌ها و گجت‌های الکترونیکی هستند؛ بنابراین بیشتر در معرض آسیب‌های شنوایی هستند و از آنجایی که آن‌ها قادر به تشخیص علائم کم‌شنوایی نیستند، وظیفهٔ شماست که بر فعالیتشان نظارت کنید.

کودکان در حال رشد هستند؛ بنابراین بیش از بزرگسالان در معرض آسیب‌های شنوایی هستند.

به پیشنهاد سازمان بهداشت جهانی، بزرگسالان هرگز نباید در معرض صداهای بلندتر از ۱۴۰ دسی‌بل قرار گیرند. این رقم برای کودکان حداکثر ۱۲۰ دسی‌بل است.

در جدول زیر مدت زمان مجاز برای هر دسی‌بل بیان شده است:

به خاطر داشته باشید موسیقی با صدای بلند، به کودکان آسیب بیشتری می‌رساند. اگر متوجه شدید که با صدای بلند موسیقی گوش می‌کنند، سعی کنید به زبان ساده توضیح دهید که این کار درست نیست. برخی از هدفون‌ها مخصوص کودکان ساخته شده و شما می‌توانید میزان بلندی صدا را تنظیم کنید.

چگونه از امن بودن ولوم صدا برای کودکان اطمینان حاصل کنیم

اگر از هدفون‌های مخصوص کودکان استفاده می‌کنید نیازی به نظارت دائمی نیست. این هدفون‌ها قابل تنظیم هستند و کودک شما کنترلی روی افزایش صدای آن ندارد. مدل‌های BuddyPhones با سه عدد لیمیتر ۷۵ دسی‌بل، ۸۵ دسی‌بل و ۹۴ دسی‌بل به ترتیب برای کودکان، کودکان بزرگ‌تر و برای مطالعه و سفر عرضه می‌شوند. لیمیتر، موثرترین روش برای محافظت از دستگاه شنواییِ در حال رشد کودکان است. با جستجو در اینترنت می‌توانید هدفون‌های مخصوص کودک را پیدا کنید.

جمع‌بندی

تا زمانی که از هر وسیله‌ای مسئولانه استفاده کنید خطری سلامتی شما را تهدید نمی‌کند. نیازی به حساسیت زیاد نیست؛ آسیب‌های شنوایی با یک یا حتی چند بار شنیدن صداهای بلند عارض نمی‌شوند. آسیب‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که به صورت مکرر و طولانی در معرض صداهای بلند قرار بگیرید.

اگر روزی چند ساعت موسیقی گوش می‌کنید یا هر روز در محیط‌هایی با صداهای بلند فعالیت می‌کنید کمی حساسیت خود را افزایش دهید. مثلاً میزان گوش کردن موسیقی را کاهش دهید یا در محیط‌های شلوغ از محافظ گوش استفاده کنید. گوش نیز مانند هر عضو دیگری نیاز به استراحت دارد.

و برای سومین بار هشدار می‌دهیم که ابداً برای ساکت کردن محیط اطراف یا لذت بردن از آهنگ، صدای هدفون را بیش از حد بلند نکنید.

مراقب گوش‌های خود باشید. آن‌ها قابل تعویض و تعمیر نیستند!

منبع: تهران ملودی